Ftalany w materiałach – dlaczego powinniśmy ich unikać?

W dobie zanikania dziury ozonowej i wszechobecnego smogu wielokrotnie przekraczającego dopuszczalne normy, rośnie w społeczeństwie świadomość ekologiczna. Pośród materiałów technicznych istnieją także i takie, z którymi bezpośredni kontakt może mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie. Chodzi o materiały z domieszkami ftalanów, które są stosowane w produktach codziennego użytku. Dlaczego i jak unikać ftalanów postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.

Czym są ftalany?

Z chemicznego punktu widzenia, ftalany to sole i estry kwasu ftalowego. W przemyśle materiałowym są głównie używane do produkcji niektórych laminatów, ale stosuje się je także do produkcji farb, lakierów czy klejów. Powłoka ftalanowa charakteryzuje się dużą odpornością na działanie czynników zewnętrznych, takich jak wilgoć czy temperatura powietrza, a także uszkodzenia mechaniczne. Ftalany są wykorzystywane także jako środki zmiękczające, które nadają elastyczności (tzw. plastyfikatory ftalanowe).

Jaki wpływ na nasze zdrowie mają ftalany?

Prawdopodobnie niektóre ftalany mogą zwiększać ryzyko zachorowania na astmę, co jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci i kobiet w ciąży. Niektóre źródła podają także, że substancje te mogą wpływać na działanie niektórych hormonów i prowadzić do uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego u dzieci. Z badań przeprowadzonych na grupie siedmiolatów wynika, że dzieci, których matki w czasie ciąży były narażone na oddychanie powietrzem silnie zanieczyszczonym ftalanami mają IQ niższe średnio o 7 punktów od ich rówieśników z grupy kontrolnej.

Flatany łatwo się wypłukują, co jest szczególnie niebezpieczne przy małych dzieciach, które mają nawyk wkładania zabawek do buzi. Jednak warto wiedzieć, że mogą przedostawać się do organizmu także drogami oddechowymi oraz przez skórę. W takim wypadku niebezpieczna dla dziecka może być nawet zabawa na podłodze, wykonanej z materiałów PVC zmiękczonych ftalanami.

Środki zapobiegawcze

W 2005 roku w wydana została dyrektywa 2005/84/EC Parlamentu Europejskiego, w myśl której ftalany nie mogą być wykorzystywane do produkcji zabawek i artykułów dla dzieci. Z kolei w 2013 roku została przyjęta norma EN 71-3 dotycząca różnego rodzaju powłok stosowanych na zabawkach, obecnie więc każda zabawka wypuszczana na rynek europejski powinna zostać przebadana pod kątem zawartości farby, laminatów, lakierów, itp., które zostały użyte do jej wyprodukowania. Norma EN 71-3 stosowana jest także do zapobiegania pojawiania się metali ciężkich w zabawkach.

W 2012 roku ftalany zostały dodane na listę kandydacką SVHC, czyli substancji stanowiących bardzo duże zagrożenie. Jako główny powód dołączenia ftalanów do listy podaje się jego toksyczność dla rozrodczości (wg niektórych badań ftalany mogą mieć wpływ na powodowanie bezpłodności u mężczyzn). Powstanie tej listy jest jednym z efektów wprowadzenia w życie unijnego Rozporządzenia REACH w 2008 roku, które ma na celu zwiększenie ochrony środowiska i zdrowia człowieka, przed zagrożeniami, jakie mogą stanowić substancje chemiczne. Obecność ftalanów na liście kandydackiej SVHC może oznaczać, że w przyszłości wykorzystywanie tych materiałów w produkcji będzie zakazane lub bardzo ograniczone. Nie ma jednak informacji, kiedy może nastąpić taka zmiana.

Co więcej, ftalany nadal są wykorzystywane do produkcji wielu innych przedmiotów codziennego użytku, które nie są przeznaczone dla dzieci, ale z którymi, siłą rzeczy, dzieci mają styczność. Mowa m.in. o linoleach podłogowych, foliach spożywczych, dezodorantach czy perfumach. Wydaje się więc, że podjęte do tej pory środki nie są wystarczające dla zapewnienia maksimum bezpieczeństwa dzieciom.

Jak chronić się przed ftalanami?

W przypadku zakupu zabawek dla dzieci sytuacja jest prostsza. Jeśli zabawka opatrzona jest znaczkiem „CE” znaczy to, że produkt spełnia wymogi dyrektyw unijnych, a jego stosowanie nie zagraża zdrowiu dziecka, ani środowisku. Trochę inaczej sytuacja wygląda, gdy mamy do czynienia z produktami, które nie mają określonych wymogów co do swojej zawartości. Zwracaj uwagę na obecność ftalanów przy wyborze:

• wykładzin, szczególnie linoleum
• rolet 
• farb do malowania pomieszczeń i elementów wyposażenia
• dezodorantów
• mebli ogrodowych wykonywanych z siatki MESH

Ftalany wykorzystywane w przemyśle budowlano – wykończeniowym najczęściej pojawią się pod nazwą „DEHP” (z ang. diethylhexyl terephthalate) lub angielskim odpowiednikiem „phthalate”. Ftalany mogą być też obecne w foliach spożywczych, w których sprzedawana jest przetworzona żywność. W takich przypadkach dojście do faktycznej zawartości takiego opakowania może okazać się bardzo trudne lub po prostu niemożliwe, warto więc wyrobić sobie nawyk unikania zakupów tego rodzaju żywności.

Gdzie znaleźć materiały bezftalanowe? - rozmowa z przedstawicielem

W sklepie Sako Expo oferujemy dosyć szeroki wybór materiałów bezftalanowych, głównie do zastosowań sportowych. Te materiały mogą być bezpiecznie wykorzystywane do wyrobu mat sportowych i powlekania innych urządzeń gimnastycznych (np. kozły, kształtki rehabilitacyjne, etc.). Poniżej przedstawiamy przykładowe materiały bez zawartości ftalanów, wszystkie są dostępne w naszym sklepie online.

• Materiał antypoślizgowy z fakturą kostki, dostępny w dwóch gramaturach (G2700, G2759)
• Materiał do wyrobu mat judo „tatami” imitujące fakturę trzciny (G7655)
• Materiał skóropodobny, trudnopalny (G7650)
• Materiał do wyrobu mat zapaśniczych, gładki (G7000)
• Folia przezroczysta FWP/05 BZ